गाभण जनावरांची प्रसूतिपूर्व काळजी: संपूर्ण मार्गदर्शन

गाभण जनावरांची प्रसूतिपूर्व काळजी
गाभण जनावरांची प्रसूतिपूर्व काळजी घेणे आवश्यक आहे, कारण त्यामुळे होणाऱ्या अडचणी टाळता येतात. गायी आणि म्हशींच्या आरोग्यासाठी हा काळ विशेष महत्त्वाचा असतो. म्हशींचा गाभणकाळ साधारण 10 महिने 10 दिवस असतो, तर गायींचा 9 महिने 9 दिवस. या काळात जनावरांना योग्य पोषण आणि काळजी दिल्यास त्यांच्या आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होतो.
खाद्य व्यवस्थापन
- हिरव्या कुरणांमध्ये चरण्यासाठी जनावरांना मुक्तपणे सोडल्यास ताज्या चाऱ्यामुळे त्यांचे पोषण चांगले होते. त्याचबरोबर सूर्यप्रकाश आणि व्यायामासाठीही संधी मिळते.
- हिरव्या चाऱ्याची उपलब्धता नसल्यास गोठ्यातच पुरेसा चारा उपलब्ध करून द्यावा.
- गर्भावस्थेच्या शेवटच्या दोन महिन्यांत गर्भाची वाढ वेगाने होते, त्यामुळे या काळात प्रथिने, खनिजे, आणि इतर पोषणद्रव्ये असलेला समतोल आहार द्यावा.
- या काळात गाभण जनावरांना प्रत्येकी 1.5-2 किलो पशुखाद्य देणे गरजेचे असते.
भाकड काळाचे व्यवस्थापन
- रेतन केलेल्या तारखांची नोंद ठेवल्याने दूध काढणे कधी बंद करायचे याचे नियोजन करणे सोपे जाते. प्रसूतीपूर्व 2.5-3 महिने दूध काढणे बंद करावे.
- भाकड काळात जनावरांचे पोषण गर्भाच्या वाढीसाठी आणि पुढील वेतातील दुधाच्या उत्पादनासाठी उपयोगी ठरते.
- जर गायी जास्त दूध देत असतील, तर हळूहळू धार कमी करावी आणि अखेरीस पूर्ण थांबवावी.
हिवाळ्यातील काळजी
हिवाळा जनावरांसाठी पोषक असतो, कारण थंड हवामान, मुबलक हिरवा चारा, आणि पाण्याची उपलब्धता आरोग्यास उपयुक्त ठरते.
- हिवाळ्यात जनावरांची प्रजननक्षमता सुधारते, आणि माजावर आलेली जनावरे ओळखणे सोपे होते.
- अशा काळात प्रजननास चालना देणे फायदेशीर ठरते, कारण हिवाळ्यात गाभण राहिल्यास जनावरांचे आरोग्य चांगले राहते.
- रात्री व पहाटे जनावरांना गोठ्यात ठेऊन थंडीपासून संरक्षण द्यावे.
जनावरांच्या माजावरील लक्ष
- सकाळी जनावरे उभी राहण्यापूर्वी किंवा सायंकाळी बसल्यानंतर त्यांच्या वर्तनाचे निरीक्षण करावे.
- माजावर आलेल्या जनावरांना योग्य वेळी कृत्रिम रेतन केल्यास प्रजनन व्यवस्थापन सुलभ होते.
हिवाळ्यात गाभण राहणे का फायदेशीर?
हिवाळ्यातील पोषक वातावरणामुळे जनावर गाभण राहते आणि त्यांची प्रजनन क्षमता वाढते.
- या काळात गाभण राहिलेली जनावरे पुढील काळात उत्तम दूध आणि वासरू देतात.
- हिवाळ्यात गाभण न राहिल्यास उन्हाळ्यात अशा जनावरांना चारा व पाण्याच्या अभावामुळे कमजोरी येते, आणि त्याचा परिणाम पुढील उत्पादनक्षमतेवर होतो.
नियोजनाचा महत्त्व
जनावरांच्या प्रसूतिपूर्व काळजीसह हिवाळ्यातील योग्य व्यवस्थापन केल्याने आरोग्यदायी व उच्च उत्पादनक्षम प्रजनन होऊ शकते. योग्य आहार, निवारा आणि वेळेवर केलेले निरीक्षण हे दीर्घकालीन यशाचे गमक आहे.
हे सुध्धा वाचा……
ह्या पाच फवारण्या करतील आंबा मोहोराचे संरक्षण
https://krushigyan.com/spraying-on-mango-during-flowering-fruit-setting/
आधुनिक शेती विषयक माहितीसाठी आमच्या व्हाट्सअप ग्रुपला जॉईन होण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा
https://krushigyan.com/whatsapp-group/
आधुनिक शेती विषयक माहितीसाठी आमच्या फेसबुक पेजला फॉलो करा