भेंडवळ घट मांडणी 2025: पारंपरिक भविष्यवेध, शेतकऱ्यांचा दिशा निर्देश

महाराष्ट्रातील बुलढाणा जिल्ह्यातील भेंडवळ गावाची घट मांडणी ही गेली साडेतीनशे वर्षांची परंपरा आहे. सारंगधर महाराज वाघ यांच्या मार्गदर्शनाखाली दरवर्षी अक्षय तृतीयेला ही मांडणी केली जाते. यामध्ये देशाची आर्थिक, राजकीय परिस्थिती, पर्जन्यमान, शेती व पीक उत्पादन, रोगराई आणि संकटांची शक्यता यावर आधारभूत भविष्यवाणी केली जाते. अनेक शेतकरी, अधिकारी, व्यापारी, व समाज माध्यमांतील लोक याकडे बारकाईने लक्ष ठेवतात.

2025 साठीची भेंडवळ घट मांडणी 30 एप्रिल 2025 रोजी रात्री पार पडली आणि 1 मे 2025 च्या सकाळी ही जाहीर करण्यात आली.

2025 चा पाऊस — संमिश्र आणि आव्हानात्मक

भेंडवळच्या घट मांडणीनुसार, 2025 मधील पावसाचे स्वरूप विविधतेने भरलेले आहे:

1. जून: कमी व मध्यम पाऊस, कोरडसर स्थिती राहण्याची शक्यता.

2. जुलै: सरासरीहून अधिक पाऊस, काही भागांत जोरदार सरी.

3. ऑगस्ट: अतिवृष्टी, अनेक भागांत पूरजन्य परिस्थिती होऊ शकते.

4. सप्टेंबर: जास्त पाऊस, परंतु त्यात अवकाळी सरींचा समावेश, यामुळे उभ्या पिकांवर फटका.

5. ऑक्टोबर: काही भागात अनपेक्षित अवकाळी पाऊस.

ही स्थिती शेतकऱ्यांनी सावध नियोजन आणि जमिनीतील ओलावा व्यवस्थापन या दृष्टीने विचारपूर्वक निर्णय घेण्याची गरज अधोरेखित करते.

पिकांची स्थिती — कोणते पीक कसे देईल उत्पादन?

मांडणीत विविध पिकांबाबत पुढील अंदाज वर्तवले गेले आहेत:

1. ज्वारी, तूर, मूग: सर्वसाधारण उत्पादन, भाव तुलनात्मक चांगले राहण्याची शक्यता.

2. उडीद: सर्वसाधारण उत्पादन, परंतु भाववाढ होऊ शकते.

3. तीळ, बाजरी: उत्कृष्ट भाव, परंतु उत्पादनात थोडीशी अनिश्चितता.

4. भात: रोगराई जास्त, उत्पादनात घट.

5. सोयाबीन: पिक चांगले येईल असा अंदाज आहे. मात्र, ऑगस्टमध्ये होणाऱ्या अतिवृष्टीचा धोका लक्षात घेऊन रोग नियंत्रणावर विशेष लक्ष द्या.

6. हरभरा, गहू, वाटाणा: सर्वसाधारण.

7. लाख पिक: भाव वाढीची अधिक शक्यता, परंतु हवामानावर अवलंबून.

8. कपाशी: उत्पादनात अनिश्चितता, बाजारातील स्थैर्य नाजूक.

9. मका: पिकावर रोगराईचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे उत्पादन सर्वसाधारण राहील आणि संरक्षण उपाय महत्त्वाचे ठरतील.

महत्त्वाचे: यंदाचा पाऊस काही ठिकाणी नुकसान करणारा ठरू शकतो, त्यामुळे उशिरा पेरणी किंवा कमी कालावधीची पिके घेणे फायदेशीर ठरू शकते.

देशाची स्थिती — नैसर्गिक आपत्ती, परकीय संकटे आणि राजकीय तणाव

भेंडवळ घट मांडणीत यावर्षी देशाच्या संदर्भात पुढील गंभीर इशारे देण्यात आले आहेत:

1. नैसर्गिक आपत्ती: पृथ्वीचा काही भाग नष्ट होण्याची किंवा मोठी नैसर्गिक दुर्घटना होण्याची शक्यता.

2. परकीय देशांचा त्रास: शेजारी देशांमार्फत भारतावर दबाव आणला जाऊ शकतो.

3. भारत-पाकिस्तान संबंध: सीमा भागात तणाव वाढू शकतो, परंतु थेट युद्धाची शक्यता कमी.

4. राजकीय स्थैर्य: देशाचे नेतृत्व (राजा) मानसिक तणावात राहतील, आणि निर्णय घेण्यामध्ये अडचणी येऊ शकतात.

यामुळे नागरिकांनी राष्ट्रीय सुरक्षेविषयी सजग राहण्याची आणि अफवांपासून दूर राहण्याची गरज आहे.

भेंडवळ मांडणीचा समाजावर होणारा प्रभाव

शेतकरी पेरणीची योजना मांडणीवर आधारित करतात.

व्यापारी वर्ग धान्याचा साठा व विक्री योजना यामधून ठरवतो.

जिल्हा प्रशासनही काही अंशी याच भाकितांवर आधारित नियोजन आणि आपत्ती व्यवस्थापन आखतो.

भेंडवळची घट मांडणी ही वैज्ञानिक आधार नसलेली, पण सांस्कृतिक व पारंपरिक दृष्टीने अत्यंत प्रभावशाली बाब आहे. यातून वर्षभरासाठी एक सामूहिक संकेत दिला जातो. शेतकऱ्यांनी याकडे मार्गदर्शक म्हणून बघावे, पण हवामान खात्याचे अधिकृत अंदाज, बाजारभाव, कृषी तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन यांचाही विचार करावा.